In de 21e eeuw gaan we naar nieuwe businessmodellen. Veel van die modellen zijn gebaseerd op nieuwe technologieën en gemak voor de mens. Denk maar eens hoe gemakkelijk je smartphone is, Makkelijk bellen, appen, chatten. Routeplanner die het adres uit je agenda overneemt en de files omzeilt. Altijd meteen op de hoogte van nieuws, nieuwtjes en meningen. Op zoek naar een uitje, restaurant of het lokale weer, geen probleem. Alles op maat gesneden naar jouw persoon, je vrienden en je lokatie.
Verloren: mijn persoonlijke gezondheidsgegevens. Wie brengt ze terug?
Maar deze zomer bekroop mij een ongemakkelijk gevoel dat me niet meer heeft losgelaten. Ik wilde graag een ‘fitbit’ om mijn eigen gezondheid beter in de gaten te kunnen houden. Bij het uitzoeken van een geschikt apparaat, realiseerde ik me dat al mijn gezondheidsgegevens dan ook linea recta naar de cloud gaan en eigendom worden van het softwarebedrijf van wie ik de ‘fitbit’ aanschaf. Wil ik dat wel?
Terwijl ik in de fysieke wereld in Nederland het een probleem vind om mijn medisch dossier zo maar open te stellen aan allerlei medici. Terwijl die tenminste nog een medische eed hebben gezworen of onder toezicht staan van een medische instelling. Nee, dat wilde ik dus niet.
Ik wilde een ‘fitbit’ waarbij mijn eigen gegevens ook mijn eigendom zijn en voor niemand anders toegankelijk zonder dat ik daar op persoonsniveau expliciet toestemming voor heb gegeven. Die heb ik niet kunnen vinden op de markt. Ook de consumentenbond heeft hierover een artikel gepubliceerd: Sport en dieet apps ongezond voor privacy.
Privacy: achterhaald begrip of toenemend relevant?
Pas nadat ik het boek Je hebt wel iets te verbergen had gelezen van Martijn en Tokmetzis, realiseerde ik me dat er meer mensen zijn die zich zorgen maken. Met een aantal vrienden en een IT startup startte ik een burgerinitiatief om verder uit te zoeken hoe het zit, vooral op je smartphone.
Als eerste gingen we onderzoek uit. We vonden de nodige informatie over privacy op je smartphone, maar dat was of niet bekend, of heel technisch, of heel juridisch, of best activistisch. Eigenlijk is er niet een goede plek waar deze informatie voor een burger begrijpelijk bij elkaar komt. En een bredere maatschappelijke discussie ontbreekt al helemaal.
Daarnaast onderzochten we of dit eigenlijk wel een probleem is. Het geeft immers veel gemak. En misschien zijn wij wel van een oudere generatie.
In deze en volgende blogs wil ik jullie meenemen in onze overwegingen waarom Privacy wel een issue is, waar je meer informatie kunt vinden en wat je er aan kunt doen.
Privacy normen: we meten met twee maten.
Privacy is best een abstract begrip. We gebruiken een paar gedachte experimenten om gevoel te krijgen voor privacy normen en ongemakken.
· Stel je zit in een bar met een paar vrienden. Halverwege de avond vraagt de barkeeper aan iedereen om zijn smartphone te ontgrendelen en aan een bekende te geven, zodat die er in kan kijken. Het doel daarvan is dat die bekende jou beter leert kennen en daarom een beter gesprek met jou kan voeren. Wat doe je? Als je dit niet wenselijk vindt, waarom geef je veel softwarebedrijven dan wel toegang tot je lokatie, contacten, vingerafdruk, agenda, etc?
· Stel je bestelt een nieuwe televisie inclusief installatie. De monteur komt aan de deur. Je tekent voor ontvangst en installatie. Je gaat koffie zetten en als je terugkomt zie je dat de monteur in jouw foto- en adres boek kijkt. De monteur geeft aan dat hij dit doet om daarna beter zenders in te kunnen stellen op je televisie die passen bij jouw voorkeur. Vind je dit acceptabel? Als je dit niet acceptabel vindt, waarom mogen software bedrijven als Whatsapp en Facebook dit dan wel?
· Stel je bestelt een nieuwe keuken. De bezorger zet alle dozen bij jou in de kamer en maakt daarna met zijn smartphone foto’s van alle dozen. Natuurlijk wordt ook de kamer op de foto genomen. De bezorger geeft aan dat hij dit doet om bij latere discussies of alle dozen bezorgd zijn, een goed referentie punt te hebben. Dit blijkt later ook het geval, als er een doos ontbreekt. Wat vind je hiervan? Mag iemand zo maar foto’s maken van de binnenkant van je huis?
· Vroeger hadden we het briefgeheim. De postbezorger mocht niet in jouw post kijken. Nu wordt jouw email of Whatsapp bericht onderweg op circa zes plekken op inhoud gecheckt voordat het bericht op de bestemming aankomt. Wist je dat? Wil je dat?
· Stel iemand wordt beschuldigd van moord. Mag de politie gegevens opvragen van de smartphone van deze persoon. Of van de andere elektronische apparatuur in het huis om te bevestigen dat een persoon aanwezig was en wat er aan geluid te horen is. Marc Goodman schrijft hierover een mooi artikel: When electronic witnessess are everywhere, no secret’s safe.
Onze privacy verdween ongemerkt
Hamvraag die hier achter zit is waarom we in de mobiele virtuele wereld inbreuk op onze privacy accepteren die we in de fysieke wereld en zeker in ons huis niet accepteren? Is het alternatief om mijn smartphone niet meer te gebruiken? Moet ik er gewoon aan wennen? Of moeten we als maatschappij nog reageren op de risico’s en mogelijke uitwassen die hieruit (kunnen) volgen.
In volgende blogs zal ik nog ingaan op de balans tussen ‘gemak in gebruik’ versus misbruik. Als ook wat je er zelf aan kunt doen of al wordt gedaan.
In ieder geval vind ik dat de maatschappelijke discussie hierover achterblijft bij de consumenten en maatschappelijke belangen die in het geding zijn. Mijn doel met deze blogs is dan ook om mensen bewust te maken en een discussie op gang te brengen. Ik hoop dan ook dat partijen als de Consumentenbond en Autoriteit Persoonsgegevens deze handschoen explicieter oppakken.